Τα όργανα της Συμφωνικής Ορχήστρας (Vol.5)
Από τον συνθέτη και καλλιτεχνικό διευθυντή του Ωδείου Κόψα Δημήτρη Κόψα.
Τα όργανα της Συμφωνικής Ορχήστρας (Vol.5)
Πνευστά
Με τον όρο πνευστά εννοούμε εκείνα τα όργανα στα οποία η παραγωγή ήχου είναι συνέπεια της δόνησης ενός σώματος ή μια στήλης αέρα. Σε όλα τα πνευστά όργανα, για να παραχθεί ένας ήχος, πρέπει η στήλη του αέρα που περιέχεται μέσα στο σωλήνα του οργάνου να τεθεί σε παλμική κίνηση, να δημιουργηθούν δηλαδή μέσα στο σωλήνα κύματα από αέρα. Για να το πούμε πιο απλά, πνευστά είναι τα όργανα στα οποία για να ακουστεί ήχος, πρέπει να φυσήξουμε!
Τα πνευστά ανήκουν στην κατηγορία των αερόφωνων οργάνων και χωρίζονται σε 2 κύριες κατηγορίες
1)Ξύλινα πνευστά
2)Χάλκινα Πνευστά
Σε αυτό το τεύχος θα συνεχίσουμε με τα ξύλινα πνευστά.
Το κλαρινέτο (ευθύαυλος) ανήκει στην κατηγορία των ξύλινων πνευστών οργάνων. Είναι το πιο ευέλικτο πνευστό, με έκταση 3 ½ οκτάβες και χρησιμοποιείται σε όλα τα είδη της μουσικής. Είναι κυλινδρικό όργανο με μονό γλωσσίδι (καλάμι) και καταλήγει σε καμπάνα. Κατασκευάζεται συνήθως από ξύλο Δαλβεργίας, τριανταφυλλιά Ονδούρας ή έβενο. Στη σύγχρονη εποχή και από πλαστικό. Ο ερμηνευτής, μόνο με τα δάκτυλά του, αλλά και με ένα σύστημα κλειδιών, ανοιγοκλείνει τις οπές του οργάνου για να επιτύχει τον ήχο που θέλει. Ο ήχος του κλαρινέτου, μπορεί να είναι γλυκός, διαυγής με πλούσιο ηχόχρωμα, σκοτεινός και βαρύς, θλιμμένος, σκληρός και τσιριχτός. Οι δύο σχολές ερμηνείας του οργάνου που κυριάρχησαν είναι η Γερμανοβιεννέζικη και η Γαλλική.
*για περισσότερες συμβουλές διαβάστε το βιβλίο «Οδηγός γοΝέα»
Το πιο συνηθισμένο είναι το κλαρινέτο σε Σι♭, το οποίο έχει και την τυπική μορφή και τις διαστάσεις του οργάνου όπως είναι ευρύτερα γνωστό. Αυτά με τον πιο οξύ ήχο παίζουν σε Λα♭, Μι♭ και Ρε. Με μεσαίο τόνο υπάρχουν κλαρινέτα σε Ντο, Σι♭, Σι φυσικό και Λα. Σε πιο χαμηλό τόνο υπάρχουν μπάσα και κόντρα μπάσα κλαρινέτα σε Μι♭ και Σι♭, τα οποία διαφέρουν και στη μορφή τους από τη συνηθισμένη, διαθέτοντας μεγαλύτερο μήκος και καμπάνα. Υπάρχει επίσης και το μεταλλικό κλαρίνο σε Σολ, πολύ διαδεδομένο στην Τουρκία.
Η ιστορία του κλαρινέτου χάνεται στα βάθη των αιώνων. Το συναντάμε εν είδει αυλού στην Αρχαία Αίγυπτο και στις γύρω περιοχές. Το σύγχρονο κλαρινέτο έλκει την καταγωγή του από το γαλλικό πνευστό σαλιμό (chalumeau, από την ελληνική λέξη κάλαμος), ένα μεσαιωνικό ευρωπαϊκό όργανο, και οφείλει την εξέλιξή του στον γερμανό οργανοποιό Γιόχαν Ντένερ (1655-1707) και στις βελτιώσεις που επέφεραν οι Τέομπαλντ Μπεμ, Λουί-Ογκίστ Μπιλτέ, Ιασίντ Κλοζέ, Ιβάν Μίλερ και Άντολφ Σαξ.
Ο Μότσαρτ υπήρξε από τους πρώτους συνθέτες που έδωσαν στο κλαρινέτο μια θέση στην ορχήστρα, αλλά και το ανέδειξε ως σολιστικό όργανο. Τον 20ο αιώνα πλήθυναν οι συνθέτες που έγραψαν έργα για κλαρινέτο. Ανάμεσά τους, οι Ντεμπισί, Στραβίνσκι, Κόπλαντ, Άρνολντ, Μπρίτεν, Φίνζι, Χίντεμιτ, Νίλσεν, Πουλένκ και Πεντερέτσκι.
Στην τζαζ, το κλαρινέτο αποτέλεσε το κύριο πνευστό όργανο, προτού εκτοπιστεί από το σαξόφωνο. Στη χώρα μας έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη δημοτική μουσική της, ιδίως στις περιοχές Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Ηπείρου και Θεσσαλίας. Στην Ελλάδα έκανε την εμφάνισή του στις αρχές του 19ου αιώνα.
Το σαξόφωνο είναι πνευστό μουσικό όργανο και παρά τη μεταλλική δομή του, ανήκει στην οικογένεια των ξύλινων πνευστών γιατί ο ήχος του παράγεται από καλάμι. Έχει στόμιο με γλωττίδα, κωνικό σωλήνα και μηχανισμό κλειδιών.
Είναι το νεότερο από τα πνευστά όργανα, αφού ανακαλύφθηκε μόλις στις αρχές της δεκαετίας του 1840 από τον Βέλγο οργανοποιό Αντόλφ Σαξ (1814-1894), από τον οποίο έλαβε το πρώτο συνθετικό του ονόματος του. Το δεύτερο συνθετικό προέρχεται από την ελληνική λέξη «φωνή». Ο Σαξ κατοχύρωσε την εφεύρεσή του στις 28 Ιουνίου του 1846. Υπάρχουν 7 είδη σαξόφωνου: σοπρανίνο, σοπράνο, άλτο, τενόρο, βαρύτονο, μπάσο και κοντραμπάσο.
Στην αρχή, το σαξόφωνο χρησιμοποιήθηκε ευρέως από τις στρατιωτικές μπάντες, ενώ οι συνθέτες της ρομαντικής περιόδου της μουσικής σχεδόν το αγνόησαν. Μόνο κάποιοι Γάλλοι συνθέτες, όπως οι Ραβέλ, Μπιζέ, Σεν Σανς και Μπερλιόζ εκτίμησαν τις δυνατότητες και το ενέταξαν στη μουσική τους παλέτα. Αντίθετα έκανε κυριολεκτικά την τύχη του στην άλλη άκρη του Ατλαντικού τον 20ο αιώνα, όταν έγινε συνώνυμο της τζαζ. Ανέδειξε σπουδαίους σολίστες, όπως οι Κόλμαν Χόκινς, Τσάρλι Πάρκερ, Λέστερ Γιανγκ, Τζον Κολτρέιν και Σόνι Ρόλινς.
Παρακαλούμε κατά την ηλεκτρονική αναδημοσίευση οποιουδήποτε περιεχομένου να αναγράφετε την πηγή με ενεργό σύνδεσμο προς το oloigiatopaidi.gr. Ευχαριστούμε!