εργοθεραπεια

Εργοθεραπεία και παιχνίδι

Ειδική Αγωγή, Εργοθεραπεία

Από τον εργοθεραπευτή Σωτήρη Σιμάκη.

Εργοθεραπεία και παιχνίδι

Το παιχνίδι είναι ένας τομέας ο οποίος ανέκαθεν συγκέντρωνε την προσοχή όχι μόνο των εργοθεραπευτών, αλλά και άλλων ειδικοτήτων. Κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές προσπάθειες ορισμού του παιχνιδιού. Οι ειδικοί από κάθε επιστημονικό πεδίο τείνουν να βλέπουν το παιχνίδι από τη δική τους σκοπιά και να το ορίζουν σύμφωνα με τις αρχές της ειδικότητάς τους. Στην ανθρωπολογία το παιχνίδι ορίζεται σαν μια ευχάριστη συμπεριφορά, η οποία εμφανίζεται σε ένα πολιτισμικό πλαίσιο και αντανακλά τα έθιμα και τις αξίες του πολιτισμού.

Στη νευροανάπτυξη το παιχνίδι ορίζεται σαν μια συμπεριφορά μέσω της οποίας το παιδί λαμβάνει αισθητηριακά ερεθίσματα τα οποία βοηθούν στο να αναπτυχθεί και να ωριμάσει το νευρικό του σύστημα. Στις κοινωνικές επιστήμες το παιχνίδι αποτελεί ένα βασικό τομέα κοινωνικοποίησης του παιδιού. Σύμφωνα με τον Parten (1933) το παιδί μέσα από το παιχνίδι περνάει από 6 στάδια για να φτάσει από το μοναχικό παιχνίδι στο ομαδικό παιχνίδι συνεργασίας.

Στην ψυχολογία το παιχνίδι θεωρείται ένας τρόπος μέσω του οποίου το παιδί ελέγχει τις ασυνείδητες ορμές του ενώ εκφράζει, χειρίζεται και έτσι ελέγχει τις ανησυχίες του. Παρόλα αυτά, έχουν παρουσιαστεί κάποια κοινά χαρακτηριστικά του παιχνιδιού στα οποία συμφωνούν όλοι. Σύμφωνα, λοιπόν, με τη θεωρία των Rubin και συνεργατών (1983), το παιχνίδι είναι μια συμπεριφορά που καθοδηγείται από εσωτερικό κίνητρο, ελέγχεται από το ίδιο το παιδί, απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του και δεν περιορίζεται από εξωτερικούς κανόνες.

Σύμφωνα με την εργοθεραπευτική βιβλιογραφία το παιχνίδι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη φυσική, συναισθηματική, κοινωνική, γνωστική και αντιληπτική ανάπτυξη των παιδιών, στην αισθητηριακή τους ολοκλήρωση και στη χρήση της γλώσσας. Το παιδί μέσα από το παιχνίδι αναπτύσσει δεξιότητες απαραίτητες για την παρούσα, αλλά και τη μελλοντική φάση της ζωής του. Επίσης, μέσα από το παίξιμο ρόλων (role playing) εκπαιδεύεται σε μελλοντικούς ρόλους τους οποίους πρόκειται να αναλάβει, για παράδειγμα παίζοντας προσποιείται ότι είναι γονιός και έχει ένα μωρό ή ότι πηγαίνει στο μανάβη αγοράσει φρούτα.

Τύποι και βασικά χαρακτηριστικά

Υπάρχουν πολλές περιγραφές για τους τύπους των παιχνιδιών. Η κατηγορίες παιχνιδιού σύμφωνα με τους Blesky και Most (1981) είναι οι εξής:

  • Παιχνίδι με εισαγωγή στο στόμα
  • Παιχνίδι με απλούς χειρισμούς
  • Λειτουργικό παιχνίδι (κατάλληλος χειρισμός αντικειμένων)
  • Παιχνίδι Συσχέτισης (τα αντικείμενα συνδυάζονται με έναν μη λειτουργικό τύπο π.χ. τοποθέτηση της πλαστικής μπανάνας σε ένα κρεβατάκι για κούκλα).
  • Παιχνίδι ονομάτισης (προσποίηση χωρίς επιβεβαίωση, π.χ. όταν ένα παιδί τοποθετεί ένα πλαστικό τηλέφωνο στο κεφάλι του χωρίς να βγάζει κάποιο ήχο)
  • Παιχνίδι Αυτό – Προσποίησης ( προσποιείται μια πράξη ως προς τον εαυτό του π.χ. τρώει μια ψεύτικη πλαστική μπανάνα)
  • Παιχνίδι Προσποίησης ως προς τρίτο (π.χ. προσποιείται ότι ταΐζει μια κούκλα)
  • Διαδοχικό Παιχνίδι Προσποίησης (συνδέει μια σειρά από πράξεις προσποίησης π.χ. πρώτα ταΐζει και μετά την βάζει για ύπνο)
  • Διαδοχικό Παιχνίδι Ανταλλαγής (συμβαίνει το ίδιο όπως στο διαδοχικό παιχνίδι προσποίησης απλά το αντικείμενο αλλάζει π.χ. αντί μια κούκλα ταΐζει μια μπανάνα και μετά τη βάζει για ύπνο).

Το παιχνίδι αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο το οποίο επιδρά στη ζωή του παιδιού. Οι πρωταρχικοί στόχοι σε αυτή την ηλικία για το παιδί είναι να αναπτυχθεί, να μάθει και να παίξει. Μέσω του παιχνιδιού τα παιδιά κατανοούν τον κόσμο γύρω τους και αναπτύσσουν συναισθηματική ωριμότητα, κοινωνικές δεξιότητες έτσι ώστε να αλληλεπιδρούν με τους συνομήλικους τους και αυτοπεποίθηση έτσι ώστε να εξερευνούν καινούρια περιβάλλοντα και να βιώνουν καινούριες εμπειρίες

Ο βασικός ρόλος του εργοθεραπευτή είναι να:

  1. Εξηγήσει στους γονείς για το καθοριστικό ρόλο του παιχνιδιού στη ζωή του παιδιού τους και να τους παροτρύνει να παίζουν μαζί του.
  2. Να προσαρμόσει τα παιχνίδια ώστε το παιδί να μπορεί να τα χειριστεί και να παίξει μαζί τους.
  3. Να προσαρμόσει ή να τροποποιήσει κατάλληλα το περιβάλλον αφενός για να δημιουργεί ευκαιρίες στο παιδί για παιχνίδι και αφετέρου για να παρέχει τα βέλτιστα αισθητηριακά ερεθίσματα χωρίς να πιέζει το παιδί.
  4. Να προτείνει παιχνίδια τα οποία θα βοηθήσουν το παιδί ανάλογα με την ηλικία του να αναπτύξει συγκεκριμένες ικανότητες. Ακόμη, μπορεί να προτείνει τρόπους έτσι ώστε τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας να συμμετέχουν σε αυτά τα παιχνίδια. Μέσα από τη συνεργασία του με τους εκπαιδευτικούς και τους φροντιστές του παιδιού μπορεί να ενισχύει το παιχνίδι στο σπίτι και κατά τη διάρκεια του διαλείμματος στο σχολείο.

Το βασικό εργαλείο της εργοθεραπείας είναι η σκόπιμη δραστηριότητα (παιχνίδι). Η χρήση δραστηριότητας ως θεραπευτικό μέσο διαχωρίζει την εργοθεραπεία από τις άλλες ειδικότητες. Το παιδί μέσα από τα παιχνίδια που του προσφέρει ο εργοθεραπευτής εξερευνά τον κόσμο γύρω του, τα συναισθήματά του και συγχρόνως μπορεί να βελτιώσει ή να αναπτύξει τις δεξιότητές του. Είναι πρόκληση για τον εργοθεραπευτή και απαιτεί ικανότητα να τροποποιήσει τη δουλειά σε παιχνίδι. Και έτσι η θεραπεία φαίνεται στο παιδί ευχάριστη και έχει φυσική εξέλιξη.

Παρακαλούμε κατά την ηλεκτρονική αναδημοσίευση οποιουδήποτε περιεχομένου να αναγράφετε την πηγή με ενεργό σύνδεσμο προς το oloigiatopaidi.gr . Ευχαριστούμε!

Αφήστε μια απάντηση